Portal Vijesti.ba je 03.06.2020. godine objavio članak pod naslovom „Nepravedna raspodjela novca – pogledajte neumoljive pokazatelje: RS preživljava na račun FBiH“.
Prema podacima iz tog članka o uplatama na jedinstveni račun Uprave za indirektno oporezivanje (UIO), u prošloj godini uplaćeno je PDV-a skoro 8 milijardi KM.
FBiH je uplatila 6.071.060.820,00 KM.
RS je uplatila iznos od 1.771.647.747,00 KM, a Distrikt Brčko oko 144.000.000,00 KM.
FBiH je vraćeno 3.462.288.161,00 KM.
RS je vraćeno 1.734.727.496,00 KM, a Brčko distriktu BiH je vraćeno 191.310.000,00 KM u raspodjeli po krajnjoj potrošnji.
Prema podacima Uprave za indirektno oporezivanje (UIO), FBIH ima učešće u uplatama PDV-a od 76 %, RS ima učešće od 22 % i Brčko diistrikt BIH ima učešće od 2 %.
Prema navedenom članku koeficijent povrata PDV u Brčko distrikt BIH je 3,55 %.
Odnosno, Brčko distrikt BIH dobija veću stopu povrata PDV-a od 1,55 %.
Prema računici iz navedenog članka, iz FBIH se u RS „preselilo“ samo u prošloj godini između 750-780 miliona KM.
Prema tome FBIH u suštini finansira i Brčko distrikt BIH.
S obzirom da iz uplaćenog PDV država prvo isplaćuje vanjski dug i rad državnih institucija. Analizom projekcije budžeta za 2020. godinu, može se zaključiti da bi u budžetu BD BIH moglo nedostajati najmanje 47.000.000,00 KM.
Međutim, pošto se iz PDV, kao što je naprijed navedeno, prvo plaćaju vanjski dugovi i rad institucija BIH, a prema procentu koji bi Distriktu stvarno trebao da dobije sa računa UIO od 2 %, faktički Brčko distrikt BIH od FBIH uzima oko 79.000.000,00 KM godišnje na ime razlike uplaćenog i vraćenog PDV-a od 1,55 %.
Ovako bi mogao izgledati budžet BD BIH kada bi se u raspodjeli novca od PDV uvela politika čistih računa:
Sasvim je moguće da će se u dogledno vrijeme na fiskalnom vijeću većinom glasova donijeti odluka da se BD BIH vraća 2 % PDV-a, tj. onaj procenat koji stvarno i uplati.
Uostalom, raspodjela 330.000.000,00 Eura od MMF-a nesumnjivo ukazuje na to, da se to može i desiti.
Naime, Brčko distrikt BIH je od 330.000.000,00 EURA od sredstava MMF trebao da dobije prema broju stanovnika 2 %, a dobio je 1 %.
Istina, bolje da nismo dobili ništa jer novac treba vratiti nakon grejs perioda od 36 mjeseci, i to za samo 18 mjeseci, jer će iznos od 6.435.000,00 KM budžet BD BIH opteretiti 2023. i 2024. godine za taj iznos.
Ovo tim prije što ovaj iznos od MMF sigurno neće uložiti u razvoj, ulaganje u privredu i proizvodnju, nego najvjerovatnije u budžetsku potrošnju.
Analiza je urađena na osnovu budžeta Brčko distrikta BIH za 2020. godinu.
Prihodi budžeta za 2020. godinu od indirektnih poreza projektovani su na iznos od 187.800.000,00 KM, a na osnovu procenta od 3,55 % indirektnih poreza.
Kada bi se u budžet BD BIH vraćao iznos od 2 % prikupljenih indirektnih poreza na nivou BIH, onda bi taj prihod budžeta bio 108.924.000,00 KM.
Dakle, iznos budžetskih prihoda od indirektnih poreza bio bi manji za 42 % ili za 78.876.000,00 KM.
Dakle, budžetu bi nedostajao iznos od 78.876.000,00 KM.
Koji budžetski rashodi Brčko distrikta BIH su nedodirljivi.
Glavni nedodirljivi budžetski rashodi su ino-dugovi i domaći dugovi, oko 9.500.000,00 KM, (str. 23 budžeta).
Nedodirljiva su i tzv. socijalna davanja u iznosu od oko 28.100.000,00 KM.
Ovo naprosto radi toga što zadiranje u ta davanja može izazvati socijalni bunt.
Ti budžetski rashodi su stalne novčane pomoći, dodatak za njegu i pomoć, dodatak za njegu i pomoć druge osobe, dječiji dodatak, materinski dodatak, oprema za novorođenče, izdaci za djecu i odrasle pod starateljstvom, jednokratne novčane pomoći fonda solidarnosti, jednokratna novčana pomoć penzionerima, sredstva za subvencije osoba u stanju socijalne potrebe, smještaj malodobnih i punoljetnih štićenika u ustanove, nabavka lijekova i troškovi ukopa, refundacija bolovanja, javna kuhinja, datacije boračkim organizacijama (str 27, 28, i dr Budžeta za 2020. godinu).
Druga kategorija nedodirljivih su privredni podsticaji u iznosu od oko 5.600.000,00 KM i poljoprivredni podsticaji u iznosu od oko 9.600.000.00 KM.
Naime, u slučaju ukidanja ili ograničavanja ovih podsticaja došlo bi do daljeg urušavanja privrede i poljoprivrede, što bi za posljedicu imalo gubitak radnih mjesta u realnom sektoru, a zatim dalja iseljavanja iz BD BIH.
Gubitak radnih mjesta i iseljavanje stanovništa znači smanjenu krajnju potrošnju, jer ukoliko nema stanovništva, nema ni krajnje potrošnje, a time nema uplata PDV, onda nema povrata PDV u budžet BD BIH.
Inače je iseljavanje stanovništva i nedostatak radnih mjesta van svake sumnje glavni razlog što BD BIH uplaćuje 2 % PDV na račun UIO, umjesto 3,55 PDV.
Analiza dodirljivih budžetskih rashoda:
Apsolutno dodirljivi budžetski rashodi su tekuće potpore neprofitnim organizacijama i pojedincima (str 19, 20, 21, 24, 26, 27, 48 budžeta za 2020. godinu) u iznosu od oko 9.000.000,00 KM.
Ovi rashodi bi bili potpuno ukinuti u ovom mogućem scenariju.
Koji bi još budžestki rashodi bi mogli biti smanjeni ili ukinuti?
Bruto plate bi sa iznosa od 90.500.000,00 KM mogle biti smanjene za 30 %.
Tim rezanjem budžeta uštedjelo bi se 27.150.000,00 KM.
Naravno, moguće je otpustiti odgovarajući broj inače prekobrojne administracije, koja je krajnje nekompetentna i apsolutno neefikasna.
Administacija je zapravo opstruktivna ili destuktivna.
Nabavka sitnog materijala bi se mogla srezati za 50 % sa iznosa od oko 3.800.000,00 KM, na iznos od oko 1.900.000,00 KM.
Usluge prevoza goriva bi se mogle smanjiti za 50 %, sa iznosa od oko 3.400.000,00 KM na iznos od oko 1.700.000,00 KM.
Nabavka opreme bi se mogla smanjiti za 50 % sa iznosa od oko 5.800.000,00 KM na iznos od oko 2.900.000,00 KM.
Ugovorene i druge posebne usluge, u iznosu od oko 22.500.000,00 KM mogle bi se potpuno ukinuti.
Nabavka građevina oko 14.700.000,00 KM također bi se morala potpuno ukinuti.
Ovim rezanjem budžeta moglo bi se obezbijediti tih evidentno nedostajućih oko 79.000.000,00 KM u budžetu BD BIH u slučaju navedenog mogućeg scenarija.
Računica rezanja budžeta na navedeni način bi izgledala ovako (9.000.000,00 KM + 27.150.000,00 KM + 1.900.000,00 KM + 1.700.000,00 KM + 2.900.000,00 KM + 22.500.000,00 KM + 14.700.000,00 KM = 79.850.000,00 KM).
Šta je rješenje:
Od uspostave Distrikta se van svake sumnje nije stvorio gotovo nikakav privredni ambijent.
Glavni krivac za nepostojanje odgovarajućeg privrednog ambijenta su prethodne vlade, sazivi skupština i naravno administracija.
Ako se u narednih 3-4 godine ne stvori privredni ambijent, slijede vrlo vjerovatno navedena rezanja budžeta.
Smatram da bi Vlada i Skupština morale biti u stalnom zasijedanju u narednim mjesecima, s ciljem stvaranja privrednog ambijenta, sve dok se taj ambijent ne stvori.
Administracija bi morala raditi bar 10 sati dnevno, ako se želi izbjeći naprijed navedeni mogući scenario.
Scenario nije proizvod špekulacija, već je kazano da za one koji „znaju čitati“, taj scenario je „najavljen“ raspodjelom novca od MMF-a, kad je Brčko distrikt BIH umjesto 2 %, dobio 1 % sredstava od MMF-a.
Zašto stalno zasijedanje vlasti zbog stvaranja privrednog ambijenta?
Poznato je da je grupacija „Studen“ sa vlastima zaključila protokol.
Stalno zasijedanje nije nužno samo radi grupacije „Studen“, nego i drugih domaćih privrednih subjekata.
Strane privredne subjekte prizivamo 20 godina, a imamo samo dvije strane investicije u Brčko distriktu BIH, i to investiciju Bosnaploda i Yavuza.
Dakle, svakih 10 godina jedan strani investitor.
Treba se pouzdati i u domaće investitore.
Dugo je čekati svakih 10 godina na jednog stranog investitora.
Prema najavi grupacije „Studen“, ista bi u narednih 10. godina uložila 500.000.000,00 KM, što znači 50.000.000,00 KM godišnje.
Ako bi se godišnje uložilo 50.000.000,00 KM, po preračunatoj stopi od 14,5 % u Budžet BD BIH bi se vratilo godišnje oko 7.000.000,00 KM.
Tako bi u narednih 10. godina u BD BIH moglo biti vraćeno oko 70.000.000,00 KM PDV-a.
Ako bi od 50.000.000,00 KM uloženih na plaće radnika otišlo npr. 15 %, onda bi došlo do multiplikacije uplate i povrata PDV-a, jer bi npr. radnici od tih 50.000.000,00 KM zaradili tih 7.500.000,00 KM (naravno ako bi bila angažirana radna snaga iz Distrikta).
A onda to znači novih oko 1.000.000,00 KM povrata PDV kroz krajnju potrošnju u BD BIH.
U takvoj varijanti, onda bi tih nedostajućih oko 79 miliona KM moglo biti nadoknađeno u narednih oko 8. godina.
U svakoj varijanti, tih nedostajućih 79.000.000,00 KM u budžetu, moglo bi se najkasnije nadomjestiti za 10 godina, samo kroz najavljenu investiciju grupacije „Studen“.
Naravno da bi bilo i drugih investicija, ukoliko bi se stvorio odgovarajući privredni ambijent.
U suprotnom, već 2023. godine, Brčko distrikta BIH bi mogao upasti u ozbiljnu finansijsku krizu.
Zašto 2023. godine?
Republika Srpska 2023. godine mora vratiti oko 1.024.000.000,00 KM.
Podsjećam da je RS 2019. godine od PDV-a imala povrat 1.770.000.000,00 KM???
Kada Republiki Srpskoj dospiju anuiteti od 800 miliona za 2023. godinu za godinu dana, i 240 miliona KM od ovogodišnjeg zaduženja od MMF-a.
Velika je vjerovatnoća da će Brčko distriktu BIH biti ukinut koeficijent od 3,55 % koji nije stvarni koeficijent uplata PDV, već je stvarni koeficijent uplata PDV-a 2 %.
Izvor: Suljo Mujić / Otisak.ba
